Niyan na tag-anihan, di’anison pag-imudón an kapasakyan. Ako baga, sa ako pagtan’aw, pasakay man an naiimod ko; pasakay sadto, diri niyan. Sadto baga, daranon kita pag-asyab, paghakot san inani, pagpalpag nan paghimalid. An malinig na paray, binabayo ta, arasod kita. An iba, hinihigto ta, sinasanlag, nan hinahagom. Kadaghanan sini na mga himo, gamit an kamot ta.
Ambot kun akay. Malin taon-taon, naiibanan an inani. Pareho man an layhon. Ma’o man an uhay. May mga tag-anihan ngani na wara na pakadanon an iba sa ato. Labi san pagmakinahon na an pag-ani, pagpalpag nan paghimalid, hasta pagmolino. Di’ na lugod nganyan kaipuhan an daghan na tawo.
Nano man an mahihimo ko? Kun ini na kamot wara matatrabaho, kaipuhan pa man gihapon sini maghungit sa hiwa na lunos. Di’ man dahil uniban an biyaya san ingod. An dati na napolo, napolo man gihapon. Luniwat hamok an pagbarahin, dara san luniwat na pagprodukto. Ini na kamot, tinukalan sin mas malaksi nganyan na makina.
Bunalyo ako sa syudad. Didto, an nakaptan sini na kamot ko, pala, gamit sa pagmasa sin semento, sa paghakot sin mga bato. Kun iba na, naghahakot ini sin kahoy, o kapot an pangmanso sin lansang. Sa danon sini na mga kamot, tunubo sa syudad an mga tanom na bato; mga istaran na haragtaason na semento. Intatarala, inyayarango. Nalilimtan lugod mag-ubò, mag-imod sa mga kamot na naghimo.
Padagos an pagtaranom sin mga tore na bato. Ambot kun akay, an pangaipo sa kamot ko, nag-iiban, diri nagdadagdag. Nalimtan ko lugod an ako sentido, naagihan ko an mga kamot ko, na kapot an mga rehas sa preso.
Awat na yadto. Niyan, uya na gihapon ako sa baryo, sa dati na binayaan ko. Makahoy pa man. Malayhon an kapasakyan. Kun an biyaya san ingod sadto napolo, malin napolo pa man niyan. Ugaring, an nagsubol na makina, uya pa; may kabataan pa. Di’ na nag’ud nganyan kaipuhan an daghan na kamot na mag-uubra.
Ay, kun iba na, nasasayudan ko ini na mga kamot ko. Nahahapot ko an sadiri, kun paonrahan ko an pangagda sadto na naglalabay, kun mábo’ot nganyan ako, na badil na man an gap’tan sini na mga kamot ko. Kun naiisip ko ini, malin nararamihan ko an iba man na kusog na nagdadanlay dini, sa mga kamot ko.
_______________________
An retrato tabi, kuwa sa Museum of Legazpi. Salamat po.
Pamúghaton 