Sine: Pag-agí kun Vivian Maier

Titulo: Finding Vivian Maier
Kategoriya: Dokumentaryo
Direktor: J Maloof, C Siskel
Linuwas: Septyembre 2013

Sayo na maparangahon nan makamason na retratista si Vivian Maier. Nabuhay sa Nweba York san 1926, an bilang san kaniya mga obra, kaurupod an retrato na wara kolor, retrato na de kolor, pelíkula, nan boses na rinekord, abot sa pira kagatos na ribo. Hinimo niya ini sa sulod sin mga kwarenta anyos, batog san 1956. Mayad tandaan, na an kolokasyon nag’ud niya, pag-ataman sin kabataan o pamilya; pinasambang hamok niya an hilig sa pagretrato, gamit an Rolleiflex na camera, na an sikop, hali sa itaas, sugad san camera sadto ni Inoy Bosyo, dini sa Bulusan. Kadaghanan san retrato niya, sa lugar san Chicago sa Amerika, nan sa paglibot niya sa kinab’an san 1959-1960, kaupod an Manila. An mga retrato niya, manungod sa maski nano; kadaghanan, sa mga tawo nan kamutangan na naiimod niya sa dalan, myentras na nagpapasyar san ataman na kabataan.

Duwa kataon bag’o siya namatay san 2009, naghahanap sin materyales si John Maloof manungod sa historya sin parte san Chicago, nabakal niya sa auction an haros 30,000 na mga negatibo sin retrato ni Vivian Maier; pinabakal san dati na hanipan sini na inarkila ni Vivian Maier para sa kaniya mga hinanip, na diri na nabayaran an renta. San sinikop ni John Maloof an mga negatibo, nan dinibelop, nabuhay an kaniya interes sa retratista, na diri man niya kila. Nadiskubre hamok niya kun sin’o ini, san matarup’akan niya an anunsyo san pagkamatay sini san 2009. Hinanap niya an mga detalye na personal, habang sige pa an pamakal sin iba pa na obra nan gamit ni Vivian Maier. Nakaabot siya sa sayo na lugar sa Pransya, kun diin nag-istar man si Vivian Maier. Pinadebelop pa niya an mga negatibo, binutang sa photo blog an iba, nan inorganisar sa mga eksibit sa nagkapira na syudad sa Amerika nan Europa. Nahanap man niya an mga dati na inataman nan sinerbihan ni Vivian Maier, na naghatag man sin dagdag na detalye, hasta sa sine mismo. Pira kataon san pagkamatay niya, dako na an popularidad ni Vivian Maier; an obra niya inkumparar na sa mga pambihira na retratista san kaniya henerasyon.

Di’anis na istorya nan pambihira na pagtarapo sin mga kamutangan.

Naimod ko an posibilidad sin pagkonektar sini na hilig o buhay o istorya sa naruruyagan o nasisibutan niyan: an sayon sin pagretrato, nan an social media. Kay di’ man ako eksperto sa pagretrato, di’ ko man aram an kadi’anisan nag’ud san kaniya mga obra o kun paano man ikukumparar si Vivian Maier sa mga sikat nganyan na retratista. Naiimod ko an interes sa kaniya mga obra sa suna sin historya. Kun an tawo na kakila pirmi naiimod, diri nareraparo an inliliwat sa lalawason. Kun talagsa maimod, natitimalahan tulos kun hunugos, gunurang, o lunuway an bitad. Niyan na panahon na may mga makamason nan maparangahon man na retratista, kun dagos man pangbutangan sa Facebook o Instagram an mga retrato, maski pambihira ada an pagkakomposo, madali ini biladon, basi an iba na man an imudon. Bale kun ini na mga retrato niyan sa 2075 pa maipaimod, mas dako ada an magiging interes dini, kay mabubuhay gihapon an mga minatay na, maiimod gihapon an mga lugar na nag-iba na, sugad kun may mabungkalan na kaban sin mga sisenta anyos na na imahen sin mga dati na Bulusanon, nan san Bulusan sadto na panahon.
___________
An retrato tabi, hali sa internet. Salamat po.